Dziś na Powstanie Warszawskie spogląda się przez pryzmat 63 dni walk. Tymczasem częścią historii zrywu jest jego życie po życiu, czyli o zrywie. Zwłaszcza, że kształtowała się ona w warunkach PRL. Na podstawie unikatowych i niekiedy niepublikowanych do dziś nagrań z epoki, odnalezionych w Archiwum Polskiego Radia, opowiemy to, jak wówczas o powstaniu mówiono i do czego je wykorzystywano.  Zapraszają Przemysław Lis i Bartłomiej Makowski. Cykl powstał we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Symboliczna bitwa o wzniesienie pomnika poświęconego Powstaniu Warszawskiemu była jedną z najdłuższych batalii pamięci w PRL. Przez lata w komunistycznej Polsce wystawiono wiele monumentów poświęconych ofiarom zrywu, ale na pomnik samego powstania trzeba było czekać aż do upadku systemu. Dlaczego tak się stało? Jakie pomniki nawiązujące do historii Powstania Warszawskiego wzniesiono w latach PRL? Na ostatni odcinek cyklu "Pamięć w eterze" zapraszają Przemysław Lis i Bartłomiej Makowski. 

Powstanie Warszawskie. Pamięć w eterze

Powstanie Warszawskie w tkance miejskiej. Jakie pomniki związane ze zrywem wzniesiono w PRL?

Odbudowa całkowicie zrujnowanej stolicy po zakończeniu II wojny światowej, w warunkach kryzysu gospodarczego i niedoborów wydawała się więc zadaniem praktycznie niemożliwym. Warszawiacy wracający do miasta, a także polityczne władze PRL, zdecydowali się jednak na podjęcie się tego zadanie. Dlaczego tak się stało oraz jakie trudności były z tym związane? Zapraszają Przemysław Lis i Bartłomiej Makowski.

Powstanie Warszawskie i odbudowa stolicy pod II wojnie światowej 

Polska w okresie PRL znajdowała się w sowieckiej strefie wpływów i miało to niebagatelne znaczenie w kontekście tego, jak przedstawiano w kraju Powstanie Warszawskie. W rękach komunistów znajdowały się wszystkie środki masowego przekazu ale istniała alternatywa – oczywiście z punktu widzenia władz w kraju nielegalna – mowa tu o Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, która od 1952 roku nadawała z Monachium. O jej roli w kreowaniu pamięci o Powstaniu Warszawskim rozmawiamy z prof. Rafałem Habielskim.

Powstanie Warszawskie na falach Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa

Popkultura ma moc kreowania wyobraźni zbiorowej. Również tej o Powstaniu Warszawskim. Dlatego kolejny odcinek podcastu "Pamięć w eterze" poświęcony jest właśnie temu zagadnieniu. Jak walczącą Warszawę ukazywano w sferze kultury i popkultury czasów PRL - od występów Mieczysława Fogga, aż po radiowe i telewizyjne adaptacje "Kanału" i "Kolumbów"? Temat omówi prof. Andrzej Zawistowski.

Powstanie Warszawskie. Jak ukazywano je w popkulturze PRL?

Wbrew obiegowej opinii, o Powstaniu Warszawskim mówiono w czasach PRL. Zryw w stolicy zaskakująco często służył w oficjalnym przekazie władz jako figura, za pomocą której komentowano ówczesną rzeczywistość. Doskonale ilustrują to unikatowe, niepublikowane od dziesięcioleci, nagrania z Archiwum Polskiego Radia. W tym odcinku m.in. prezentujemy wstrząsające wykorzystanie pamięci o powstaniu do antysemickiej nagonki w 1967 roku, przedstawiamy rolę gen. Zygmunta Berlinga w narracji o zrywie oraz wykazujemy wpływ karnawału "Solidarności" na zmianę sposobu mówienia o powstaniu. Ukryte w nagraniach znaczenia rozszyfrowuje prof. Andrzej Zawistowski. 

Powstanie Warszawskie. Jak wykorzystywano je w PRL? Od Gomułki do upadku komunizmu

Wbrew obiegowej opinii, o Powstaniu Warszawskim mówiono w czasach PRL. Zryw w stolicy zaskakująco często służyło w oficjalnym przekazie władz jako figura, za pomocą której komentowano ówczesną rzeczywistość. Doskonale ilustrują to unikatowe, niepublikowane od dziesięcioleci, nagrania. W tym odcinku prezentujemy m.in. wystąpienie Bolesława Bieruta na kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS, wstrząsające nagranie z procesu pokazowego gen. Tatara, czy jadowity felieton Wandy Odolskiej. Ukryte w nagraniach znaczenia rozszyfrowuje prof. Andrzej Zawistowski. 

Powstanie Warszawskie - jak wykorzystywano je w PRL? Od stalinizmu do odwilży

Od Rzezi Woli, przez gehennę Starego Miasta, po upadek powstania - zabieramy Cię w podróż przez 63 dni walczącej Warszawy. Przewodnikami po niej są powstańcy, którzy przez ponad 40 lat trwania PRL opowiadali na antenie Polskiego Radia o swoich przeżyciach z czasów zrywu: o okrucieństwie niemieckich żołdaków dokonujących rzezi mieszkańców Woli, o walkach o każdy budynek, a nawet każde piętro, o wstrząsającym przeżyciu, jakim były ewakuacje kanałami. 

Powstanie Warszawskie. 63 dni walki we wspomnieniach powstańców

Nastrój narastającego napięcia, pierwsze - nieplanowane - potyczki z Niemcami i euforia na ulicach Warszawy - tak pierwszy dzień Powstania Warszawskiego przez lata wspominali uczestnicy zrywu. Posłuchaj o tym, jak walkę rozpoczęła Komenda Główna Armii Krajowej, gdzie padły pierwsze strzały w walczącej stolicy i jak jeden z powstańców przemycał broń w... arbuzie.